Het is voor veel scholen een uitdaging om goed te communiceren en samen te werken met anderstalige ouders met een niet-westerse achtergrond. Te weinig contact tussen ouders en school, misverstanden in de communicatie, ervaren ongelijkwaardigheid, nauwelijks zichtbare betrokkenheid van ouders bij de schoolontwikkeling van hun kind: het is zomaar een greep uit de vele uitdagingen waar scholen tegenaan lopen.

Allereerst kan het lastig zijn om met elkaar in gesprek te komen. Hoe verleid je anderstalige ouders om met school te overleggen over de schoolontwikkeling van hun kind? En als je een afspraak hebt kunnen maken, komen ze dan ook op de afgesproken tijd? En als je dan eenmaal met elkaar in gesprek bent, hoe overbrug je dan de taalbarrière? Gebruik je een tolk? En lukt het om met een tolk erbij tot een constructief en gelijkwaardig gesprek te komen, waarin je elkaar werkelijk begrijpt? Of blijft er een kloof bestaan door verschil in cultuur?

Om met de taalbarrière te beginnen: wanneer je geen tolk ter beschikking hebt, zul je soms met handen en voeten moeten communiceren om duidelijk te maken wat je bedoelt. Er zijn allerlei mogelijkheden om woorden of begrippen duidelijk te maken. Denk aan het tonen van plaatjes, of het werken met vertaal-apps. Sommige zaken kun je ook beeldend voordoen. Soms kan een vriend of vriendin die beter Nederlands praat meekomen op gesprek, of is deze persoon op dat moment te bellen. En soms willen andere ouders op school helpen met tolken, of kan het kind zelf als het bij de afspraak zit lastige begrippen voor de ouders verduidelijken.

Wees erop bedacht dat gesloten vragen stellen vaak niet tot veel extra duidelijkheid zal leiden. Wat betekent een ja en wat betekent een nee? Een vraag of de ouders het begrepen hebben, zal misschien onterecht met ja worden beantwoord, zeker wanneer nee zeggen in hun cultuur niet gebruikelijk is. Meer informatie geeft het dan ook als je de ouders vraagt of ze zelf kunnen vertellen wat je hebt geprobeerd uit te leggen en wat er is afgesproken. Als onderwijsprofessional  kun je de ouders ook teruggeven wat jij denkt dat ze jou hebben willen vertellen. Op deze manier bereik je elkaar beter.

Weinig culturen zijn zo direct als wij, Nederlanders. Wij zeggen gewoon waar het op staat. En dat verwachten we ook van anderen. Maar in niet-westerse culturen wordt in het algemeen veel minder direct gecommuniceerd. Als je iets niet prettig vindt of niet wilt, dan zeg je dat niet rechtstreeks, maar laat je het via een omweg merken, waarbij je probeert niemand voor het hoofd te stoten.
Om meer te weten te komen over wat de ouders belangrijk vinden, kun je vanuit oprechte interesse vragen stellen. Hoe gaat het thuis? Waar lopen ze tegenaan? Wat maakt ze blij? Waar hebben ze last van? Wat vinden ze belangrijk in de opvoeding van hun kind? En wat vinden ze belangrijk op school?

Afspraken zijn in veel niet-westerse culturen rekbaarder dan bij ons. Waar we in Nederland voor een gesprek op school soms maar tien of vijftien minuten toegedeeld krijgen en waar je beurt voorbij is als je niet op tijd komt, werkt dat in veel landen anders. Je komt langs als het je schikt, en bent bereid lang te wachten op je beurt. Bovendien gaat dat wat zich voor je neus afspeelt voor op dat wat je met iemand hebt afgesproken. Als je om vier uur op school moet zijn, maar vlak voor je wilt vertrekken, belt er een vriend aan die je hulp nodig heeft, dan kan het als zeer onbeleefd worden gezien om de vriend op dat moment niet te helpen. Onverwacht bezoek gaat dus voor op je afspraak. In de Nederlandse cultuur is dat net andersom. En hoewel we misschien verwachten dat mensen zich aan leren passen aan onze Nederlandse omgangsvormen, is dit niet van de ene dag op de andere te leren, juist omdat het gaat over wat als beleefd dan wel onbeleefd wordt ervaren. Er is dus veel geduld en begrip nodig voor mensen met een andere culturele achtergrond. Wel is het goed om telkens wanneer zoiets gebeurt, te benoemen hoe het voor ons is. Bijvoorbeeld dat het voor ons voelt als weinig respectvol als we tijd hebben gereserveerd voor ouders en ze dan niet langskomen (terwijl we verder de indruk krijgen dat ze juist veel respect voor ons hebben).

Wees je ervan bewust dat autonomie in Nederland hoog gewaardeerd wordt, maar dat veel niet-westerse ouders juist bescheiden en afwachtend zijn en de school op een voetstuk plaatsen. Hoe bevorder je een gelijkwaardige opstelling bij de ouders?Je kunt ze uitnodigen meer naar voren te komen door zelf een stapje terug te doen. Daag ze uit om met hun ideeën naar voren te komen. Zij dragen ook verantwoordelijkheid in de samenwerking, dus verleid ze om deze verantwoordelijkheid op te leren pakken.

Ouderbetrokkenheid-PLUS geeft presentaties, workshops en masterclasses met talloze praktische tips en oefeningen hoe je de communicatie en samenwerking met anderstalige niet-westerse ouders kunt verbeteren. Neem contact op per e-mail om te overleggen over de mogelijkheden of kijk hier voor meer informatie.