Cultuurverschillen verrijken de school. En tegelijkertijd worden we erdoor uitgedaagd. De samenwerking met ouders is niet altijd gemakkelijk wanneer je te maken hebt met mensen vanuit een heel andere cultuur dan de onze. En zeker wanneer er uitdagingen spelen met het kind, zoals leerachterstanden of gedragsproblematiek, vraagt het samenwerken met ouders vanuit niet-westerse culturen soms om evenwichtskunsten in de ouderbetrokkenheids-dans. Hoe goed school en ouders het ook voorhebben met het kind, het is nog helemaal niet vanzelfsprekend dat er gezamenlijk beslissingen worden genomen die in het belang van het kind zijn. En dat heeft alles te maken met uitdagingen in de communicatie. Hoe kun je goed omgaan met cultuurverschillen?

De Nederlandse cultuur is, ook vergeleken met de ons omringende landen, erg direct. En al helemaal in vergelijking tot niet-westerse culturen. In deze blog wordt ingegaan op het omgaan met indirecte ouders. Andere cultuurverschillen komen in volgende blogs aan de orde.

 

Direct of indirect?

Wij Nederlanders zeggen meestal zonder omwegen wat we denken en wat we vinden. Onze tijd is kostbaar en als we een rechte lijn voor ons zien tussen A en B, kiezen we zelden voor een omweg. En als we iets niet zien zitten, zeggen we nee. In niet-westerse culturen kan dat heel bot overkomen. Slecht nieuws wordt daar meestal met grote omwegen gebracht. En het rechtstreeks ergens niet mee eens zijn, voelt als ongepast. In reactie op een (directe) vraag vanuit school of ouders het met de voorgestelde aanpak eens zijn, zal misschien ja gezegd worden, terwijl de ouders nee bedoelen. Want in hun cultuur kun je niet botweg met nee antwoorden.

 

Tweerichtingsverkeer

Ouderbetrokkenheid is tweerichtingsverkeer. Als het goed is zullen ouders en school gelijkwaardig samenwerken om het kind de beste onderwijsontwikkeling te geven. Maar vaak gaat het anders. Dan zien we bijvoorbeeld hoe onderwijsprofessionals, die een vrij duidelijk beeld hebben van de gewenste aanpak, de ouders hierin mee proberen te nemen. Maar als de ouders niet duidelijk zijn over wat zij zelf belangrijk vinden voor hun kind, ligt miscommunicatie op de loer en kan het onderlinge vertrouwen een grote deuk oplopen. Wie zwijgt, stemt toe, denken we misschien. Maar ouders die in een gesprek zelf weinig inbrengen, zijn het zeker niet altijd eens met wat de school voorstelt.

 

Wat betekent een ja?

Ook als ouders zeggen dat ze akkoord gaan met de voorgestelde aanpak, kunnen we niet zeker weten of dat werkelijk zo is. Neem bijvoorbeeld de situatie waar een kind niet goed mee kan komen in de klas. Zelfs als de school in de loop der tijd al veel signalen aan de ouders heeft gegeven, kan een gesprek over bijvoorbeeld het aanvragen van een IQ-test, het starten met een arrangement, of de overgang naar het speciaal basisonderwijs zwaar vallen bij de ouders. De school gaat er misschien vanuit dat de ouders het met hen eens zijn dat er een vervolgstap nodig is. Het is immers al langere tijd duidelijk dat het niet goed gaat met het kind. De ouders wisten dat er wat zou moeten gebeuren als de achterstand groter zou worden en hebben nooit laten merken bezwaar te hebben tegen de stapsgewijze aanpak van de school. Op het moment dat er een vervolgstap in zicht is en de school daar toestemming voor nodig heeft van de ouders, worden zij op gesprek uitgenodigd. De school schetst de situatie en stelt een aanpak voor. De ouders krijgen de gelegenheid te vertellen hoe zij erin staan. De school gaat er  vanuit dat de ouders gewoon aan zullen geven of ze het al dan niet met de voorgestelde aanpak eens zijn. Maar wat gebeurt er als een ouder in dit gesprek ja zegt, maar het is geen echt ja?

 

Relatie

Als je niet probeert de ouders werkelijk te begrijpen, raak je ze op dat moment kwijt. Maar wie sensitief is voor cultuurverschillen en daarnaar handelt, krijgt een betere relatie met de ouders en creëert meer onderling vertrouwen. De ouders zullen het gevoel krijgen dat hun kind bij jou in goede handen is. En dat komt de ontwikkeling van het kind beslist ten goede. Het kost dus misschien extra tijd om zorgvuldig te communiceren met ouders uit een indirecte cultuur, maar het levert je ook veel op. Hieronder drie concrete tips:

 

Tip 1: neem de tijd en bereid voor

Probeer al ver voordat het tot zo’n toestemmingsgesprek komt, erachter te komen hoe ouders tegen de situatie aankijken. Wat zien zij als probleem? En wat zien zij als mogelijke oplossing? Laat hen praten en luister met aandacht, zonder in de ja-maar sfeer te komen (‘Ja, maar wat u wilt is niet realistisch.’).

 

Tip 2: observeer non-verbale signalen en vraag door

Luister tijdens het gesprek niet alleen naar de woorden die gesproken worden, maar probeer ook te ontdekken wat zich achter die woorden bevindt door de non-verbale signalen te observeren. Kijk naar de lichaamshouding en de gezichtsuitdrukking van de ouders en stel daar eventueel vragen over om je vermoedens te checken. Klopt het dat ze er een beetje moeite mee hebben? Maken ze zich zorgen? Voelen ze zich teleurgesteld om wat ze hebben gehoord?

 

Tip 3: luister naar bedenkingen en vraag door

Hebben de ouders, heel subtiel, in het gesprek wat bedenkingen aangegeven, vraag daar dan op door en geef ze de tijd om zich wat duidelijker uit te spreken. Dring jouw visie niet op maar laat de ouders meedenken over mogelijke oplossingen. Neem eventueel een time-out en plan een vervolggesprek, zodat je de ouders niet voor het blok hoeft te zetten om iets te ondertekenen waar ze moeite mee hebben.

 

Wil je weten wat de mogelijkheden zijn voor de diverse vormen van begeleiding vanuit Ouderbetrokkenheid-PLUS?  Neem dan contact op voor een kosteloos oriënterend gesprek. Of kijk op de website.