Empathie of distantie?

Onbeschoft gedrag
Kelly gedroeg zich vaak onbeschoft. Hoe vaak de leerkracht ook gewaarschuwd had, ze bleef door de juf heen kletsen en flauwe grapjes uithalen. Op het eerste gesprek met de ouders, bedoeld om kennis te maken, wilde de leerkracht een en ander bespreken. Ze hoopte dat ze met de ouders  tot afspraken zou kunnen komen hoe ze Kelly met een gezamenlijke inspanning tot een meer respectvolle houding konden krijgen.

Kroonprinses
De ouders van Kelly bleken echter een heel ander beeld van hun dochter te hebben. Zij verheerlijkten hun kind als was ze een kroonprinses. Met haar was niets mis. Als Kelly geen gepast gedrag vertoonde, dan kwam dat omdat de leerkracht geen orde kon houden. Kelly had namelijk zelf veel last van de onrust die veroorzaakt werd door een jongen in de klas met autisme. Daardoor kon zij zich onvoldoende concentreren.

Verdedigen
De leerkracht voelde zich aangevallen en begon zich te verdedigen. Ze vertelde hoe zorgvuldig ze het aangepakt had. En hoeveel vordering ze al gemaakt had met de autistische jongen. En dat Kelly echt probleemgedrag vertoonde, waar ze op tijd wat aan moesten doen, nog in het begin van het nieuwe schooljaar. De ouders voelden het ongemak van de juf en zagen dat als stimulans om zich nog wat sterker te positioneren. Tenslotte werd het de leerkracht te gortig. Ze sprak met afgemeten stem dat ze het gesprek nu wilde stoppen en dat het beter zou zijn hierover nog een keer een aparte afspraak te maken met de directeur van de school erbij.

Empathie
Hoe zou jij het aanpakken als je deze directeur was? Kun je begrip opbrengen voor het gedrag van de ouders, de leerkracht en het kind? Als schoolleider opereer je vaak op het scherpst van de snede. In conflictsituaties moet je alle betrokkenen kunnen begrijpen. Dat vraagt empathie. Je leeft je in de situatie van de ander in. En niet alleen in de ouders, de leerkracht en Kelly, maar ook in de rest van de kinderen in de klas en hun ouders.

Distantie
De valkuil van empathie is dat je je gaat identificeren met de ander. Dat je zijn of haar teleurstelling, verdriet, gevoel van afwijzing of boosheid gaat overnemen. En daar heeft niemand wat aan. Om alle betrokkenen werkelijk te kunnen zien en begrijpen, heb je ook enige distantie nodig. Je moet van een afstandje naar de situatie kunnen kijken, met een helikopter blik. En op die manier ben je ook in staat om in echt uit de hand gelopen situaties harde maatregelen te nemen, indien nodig.

Professionele empathie
Misschien moeten we empathie en distantie niet zozeer zien als twee tegenovergestelde begrippen. Professionele empathie omvat wellicht ook professionele distantie. Daarmee ben je in staat om te voelen hoe het is om in de schoenen van de ander te staan, en kunt er ook weer uit stappen. Je snapt waar de ander staat, je kunt je inleven in zijn of haar positie, maar je bent ook in staat om er van een afstandje naar te kijken, zodat je kunt zien waarin de ander zichzelf belemmert. Jij bent degene die boven de partijen staat en vanuit het belang van het kind (en alle andere kinderen op school) moet kunnen denken en handelen. Als je dit doet vanuit professionele empathie, zit je als schoolleider in je kracht.