Hoe krijg je ongemotiveerde ouders betrokken?

Het is een veelgehoorde wanhoopskreet van scholen: “De ouders zijn totaal niet gemotiveerd om samen te werken met school. Wat we ook voor ze organiseren, we zien ze nooit!” Ten einde raad vragen ze mij hoe ze de samenwerking met deze ouders op gang kunnen krijgen.

Luister naar ouders
Luistervaardigheid en inlevingsvermogen zijn belangrijke basisvoorwaarden voor een goede samenwerking. Ouders zijn per definitie betrokken bij hun kind. Het is alleen soms moeilijk om ze te bereiken en bij de schoolontwikkeling van hun kind te betrekken.
Veel scholen zijn meer gericht op het zenden van informatie (“Dit verwachten wij van u om uw kind te ondersteunen bij zijn schoolontwikkeling”) dan op het openstaan voor de ander (“Wat heeft uw kind volgens u van ons nodig  om beter te functioneren?”). Voor een goede samenwerking is het belangrijk dat je elkaar begrijpt. Probeer erachter te komen wat de ouders beweegt. Wat zijn hun wensen, verwachtingen, zorgen en angsten? Waar worden ze blij van? Hoe zien zij hun kind, en hun rol in zijn of haar schoolontwikkeling?  
De mogelijkheid om de ouders te leren kennen begint al op het moment dat ze komen kennismaken op school. Als hun kind eenmaal leerling is geworden, zul je als school moeten blijven investeren in het contact met ouders. Bel ze op, als je vragen hebt. Nodig ze zo nu en dan uit voor een persoonlijk gesprek. Of ga op huisbezoek. In de thuissituatie krijg je veel inzicht in de mogelijkheden of belemmeringen van de ouders om het kind te stimuleren in de schoolontwikkeling. Bovendien investeert je hiermee in de relatie. Op sommige scholen blijkt de tijdsinvestering van huisbezoeken zich dan ook dubbel en dwars terug te verdienen.

Gebruik ambassadeurs
Bij allochtone ouders, bij ouders die in armoede leven of een laag opleidingsniveau hebben, kan het moeilijk zijn rechtstreeks ingangen te vinden. Deze ouders kijken misschien op tegen de school en hebben niet het vanzelfsprekende gevoel iets bij te kunnen dragen. Misschien beheersen ze de Nederlandse taal onvoldoende, waardoor de communicatie belemmerd wordt. Of er is sprake van schaamte.
Kijk dan of er ouders beschikbaar zijn die als ambassadeur van de school een soort brugfunctie willen vervullen. Dit zijn ouders die zelf constructief samenwerken met school en die voor de ‘ouders op afstand’ laagdrempelig genoeg zijn. Ze spreken bijvoorbeeld niet alleen Nederlands, maar ook de taal van de ander. Dit is echt een win-win situatie want ook voor de ambassadeurs is het fijn om op deze manier door school gezien en gewaardeerd te worden.   

Stimuleer de competentie van ouders
Ouders die zich minderwaardig voelen, kunnen worden gestimuleerd iets bij te dragen op een gebied waar ze goed in zijn. Als ouders op cognitief gebied een achterstand hebben, maar bijvoorbeeld wel goed kunnen koken, bied ze dan de gelegenheid aan te komen koken voor feestelijke gelegenheden. Of start een kinderrestaurant op school, waar kinderen met hulp van deze ouders leren koken en zo spelenderwijs ook andere vaardigheden opdoen. Denk aan rekenvaardigheden (hoeveelheden uit recepten omrekenen) en sociale vaardigheden (samenwerken). Zo is er van alles te bedenken, waardoor ouders zich competent voelen en daardoor met meer zelfrespect aan de samenwerking met school deelnemen.

Teveel van het goede
Heb je alles op alles gezet om ouders meer te betrekken? Heb je je dienstbaar opgesteld en ouders een goed gevoel over zichzelf gegeven? Dikke kans dat de samenwerking dan nog altijd niet in balans is. Want als een school zich uit de naad werkt om het de ouders maar naar de zin te maken, kunnen ouders wel eens arrogant worden, het roer overnemen, de baas gaan spelen over het schoolgebeuren.  Er wordt dan opeens Turks en Marokkaans gesproken in de gangen, de leraren worden afgeblaft of er raken spullen zoek in de teamkamer omdat ouders zich te welkom zijn gaan voelen op school.

Maatwerk
Scholen die met hun wanhoopskreet naar me toekomen, verwachten misschien een kant en klaar antwoord. Het probleem is echter, dat wat in de ene situatie werkt, in een andere situatie veel minder effectief, of zelfs contraproductief blijkt te zijn. Een goede samenwerking met ouders vraagt dan ook altijd om maatwerk. Het realiseren van een gelijkwaardige samenwerking vraagt niet alleen een enorme inzet, maar ook een goed inzicht in de dynamiek die er speelt. Vandaar dat ik als coach met scholen meekijk en tijdig de juiste vragen stel.

In mijn boek ‘Schoolleider aan zet in ouderbetrokkenheid. Met ambitie en lef naar een nieuwe regie’ wordt deze dynamiek uitgebreid beschreven, met talloze voorbeelden. Het boek is te koop via deze link. De eerste 42 pagina’s van het boek zijn op dit moment nog gratis te downloaden (zonder naam en e-mailadres te hoeven invullen) via deze link.