Een schoolleider vertelde me dat ze in een bijeenkomst op school alle ouders de ruimte had gegeven om te vertellen hoe ieder stond in de discussie rond zwarte piet. Op hun school was dat een issue dat de gemoederen heftig in beroering had gebracht. Doordat iedereen er iets over mocht zeggen en er ook oprecht naar elkaar geluisterd werd, kwamen ze tot een afspraak waarmee het sinterklaasfeest voor alle gezinnen een leuk feest werd. Ouders willen gehoord worden. Zou het kunnen zijn dat werkelijk gehoord worden veel belangrijker is dan je zin krijgen?

Om gehoord te worden, is er een luisteraar nodig. Kunnen we de oprechte aandacht voor elkaars standpunten opbrengen en met empathie luisteren naar de wensen en pijnpunten die de ander ervaart? Het luisteren naar ouders kan een school veel informatie verschaffen. Soms zijn ouders het onderling oneens, zoals in bovengenoemd voorbeeld rond zwarte piet. Soms ook zijn ouders het op bepaalde punten niet eens met school. Als we naar hun punten van kritiek kunnen luisteren, zonder direct in de verdediging te schieten, klaart de lucht meestal snel op. Dan ontstaat de ruimte om samen aan oplossingen te werken.

Hoe kun je het organiseren dat alle ouders ruimte krijgen hun visie naar voren te brengen en de school feedback te geven? Veel scholen houden een oudertevredenheidsonderzoek. Ouders kunnen daarin hun mening kwijt over tal van aandachtspunten. Maar dat is niet wat ik bedoel met het werkelijk horen van ouders. Want waar is in zo’n onderzoek de luisteraar? Voelt zo’n ouder zich gehoord als de school vervolgens tevreden concludeert dat ze een 7,5 hebben gescoord en dat ze een aantal verbeterpunten zullen doorvoeren?

Op de school waar ze over zwarte piet hadden gesproken, hadden alle ouders in de gymzaal een positie mogen innemen op een lijn van -10 tot 10, om aan te geven in hoeverre ze voor- of tegenstander van zwarte piet waren. Alle smaken waren vertegenwoordigd. Ze mochten hun positie toelichten aan elkaar en aan het team, zonder dat ze erover in discussie mochten gaan. Ieders mening mocht er zijn. Dit leidde tot meer onderling begrip. Mensen groeven zich niet dieper in in hun standpunt, maar openden zich voor de pijnpunten van de ander.

Wanneer je wilt weten wat de ouders vinden van het reilen en zeilen van de school, kun je bijvoorbeeld in kleine groepen uiteen gaan, en ieder de ruimte te geven iets in te brengen. Net als bij brainstormen, is iedere inbreng welkom. En ja, dit kan heel kwetsbaar voelen voor het team. Steken de ouders elkaar niet aan in negativiteit, waardoor er een klachtenregen ontstaat over allerlei futiliteiten? De ervaring leert dat juist het omgekeerde gebeurt. Wanneer ouders die klachten hebben werkelijk gehoord worden, helpt dat hen om zich coöperatief op te stellen. Mits begeleid door een paar goede facilitators, die bewaken dat de sfeer constructief blijft en dat ook ouders met een andere visie zich durven laten horen, kan zo’n bijeenkomst veel in beweging brengen. Waar voorheen gemopper of onvrede op het schoolplein de boventoon voerde, zien we dan de ommekeer ontstaan naar een gezamenlijk optrekken van ouders en school. 

Moet de school voor alle punten van onvrede oplossingen verzinnen? Ik denk dat we niet hoeven streven naar ouders die voor 100% tevreden zijn. Dat is feitelijk ook onmogelijk, want waar de een blij mee is, daar is de ander het misschien juist niet mee eens. En het is helemaal niet erg als we het op bepaalde punten met elkaar oneens zijn. Als we elkaar maar respecteren en openstaan voor elkaars argumenten. Uiteindelijk beslist de school over het schoolbeleid en de ouders beslissen over de opvoeding van hun kinderen. Ieder heeft zijn eigen hoofdverantwoordelijkheid, en hoewel het fijn is als de school openstaat voor wat de ouders inbrengen, hoeft de school niet met alle winden mee te waaien. Dit is, zoals ik het in mijn boek ‘Schoolleider aan zet in ouderbetrokkenheid’ beschrijf,  ‘kunnen dansen met ouders’. Er zijn geen standaard oplossingen en we zullen elke keer weer de juiste balans moeten vinden, maar onderwijsprofessionals die deze dans beheersen, hebben prachtig werk!