Van onderwijsprofessionals wordt een houding van professionele distantie gevraagd: niet meegaan in emoties, en professioneel handelen. Wat betekent dat in de praktijk, in relatie tot de samenwerking met ouders? Ouders worden niet je vrienden en je maakt er ook geen ruzie mee. Als een ouder emotioneel is, blijf je rustig. Je neemt de leiding en helpt de ander om zich weer constructief op te stellen. Je herkent je eigen reactieve neigingen (zoals aanvallend of defensief gedrag) die voortkomen uit angst en die de problemen alleen maar verergeren. Je weet deze neigingen te stoppen, zodat je proactief een wijze beslissing kunt nemen die oplossingen dichterbij brengt.

Is empathie te combineren met professionele distantie? Of verliest een empathische leraar de professionele distantie uit het oog door zich teveel te identificeren met ouders?

Empathische onderwijsprofessionals kunnen zich goed inleven in de positie en behoeften van ouders. Er wordt met aandacht en begrip geluisterd naar wat zij inbrengen. Het handelen wordt afgestemd op wat de ander nodig heeft. Soms echter zijn de wensen van ouders niet werkelijk in het belang van het kind, of strijdig met een groter, overkoepelend belang. Een grenzeloos vriendelijke, toegeeflijke houding van scholen naar ouders is geen empathie, maar angst. Pleasers zijn bang voor conflicten. Hun gedrag roept een eisende houding bij ouders op. Heb je één probleem opgelost, dan komen er tien terug. Empathie vraagt dan ook niet alleen om een zachte, open en toegankelijke voorkant, maar ook om een stevige ruggengraat. Daartoe is professionele distantie gewenst, van waaruit samenwerkingspartners indien nodig duidelijke grenzen kunnen aangeven naar elkaar toe. Empathie en professionele distantie sluiten elkaar dan ook niet uit, maar zijn nauw met elkaar verbonden.

Professionele distantie wil dus niet zeggen dat je je niet bij de ouders betrokken voelt, en dat je je niet laat raken door wat ze je vertellen. Ze hebben misschien zorgen over de ontwikkeling van hun kind, houden het hoofd nauwelijks boven water vanwege financiële problemen, of zitten in een vechtscheiding verwikkeld. Een afstandelijke houding waarin de betrokkenheid ontbreekt, heeft niets van doen met professionele distantie. Deze houding komt voort uit angst om de verbinding met ouders werkelijk aan te gaan. Er wordt dan een positie ingenomen van de autoritaire verhevene, of van de afwezige vluchter. Dit is reactief gedrag. Want als je er diepgaand naar kijkt, zie je dat het op angst is gebaseerd, hoe zelfverzekerd de rol van de verhevene ook kan lijken. Onderwijsprofessionals die voor een dergelijke houding kiezen, zijn bang verstrikt te raken in emoties, durven hun onzekerheid niet onder ogen te komen en proberen hun kwetsbaarheid te verdoven door zich te verschansen achter een muur van afstandelijkheid. Professionele distantie komt echter voort uit een empathische houding, en heeft dus niets te maken met dit soort afstandelijkheid.

Wanneer we aangestuurd worden door angst, zijn empathie en professionele distantie niet mogelijk. Professionele distantie vraagt dan ook om de moed en de wijsheid om betrokken en kwetsbaar te zijn, zonder je hierin mee te laten sleuren. Dit ontstaat door het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap.

Wil je je eigen door angst aangestuurde gedrag leren herkennen en persoonlijk leiderschap in ouderbetrokkenheid ontwikkelen? Maak dan gebruik van het dienstenaanbod van Ouderbetrokkenheid-PLUS.