Professionele nabijheid??? Maar het is toch belangrijk te handelen vanuit professionele distantie? Ik wil dit graag ter discussie stellen. Hoe handelen we het meest professioneel naar ouders toe: met meer distantie of met meer nabijheid? Waarmee ontstaat meer ouderbetrokkenheid? Waar hebben de kinderen het meeste baat bij? Ouderbetrokkenheid wordt sterk gevoed door een goede relatie. Ik durf de stelling aan dat professionele distantie onvoldoende basis biedt om een goede relatie met ouders op te bouwen, terwijl je met professionele nabijheid de relatie versterkt en de samenwerking met ouders tot bloei kunt laten komen. En dat komt de kinderen ten goede.

 

Gangbare gedachte

Professionals hebben een zekere afstand nodig om niet in emotionele betrokkenheid verstrikt te raken, zo is de gangbare gedachte. Van onderwijsprofessionals hoor ik dat zij professionele distantie in het contact met ouders belangrijk vinden. Meehuilen met ouders die in een crisis zitten, of in woede uitbarsten naar een ouder die je onheus heeft bejegend, toont aan dat je teveel in de emotie gevangen zit. Dan kun je een situatie niet meer professioneel aanpakken. En ouders pleasen, vanuit de angst om niet gewaardeerd te worden, is ook niet professioneel. We moeten juist grenzen durven stellen. Meer distantie zou dus nodig zijn.

 

Afstandelijkheid

Een valkuil bij de nadruk op distantie is echter dat je, uit angst meegesleurd te worden in emoties, ook niet meer mee kunt  leven en mee kunt voelen met ouders. Dan verval je in afstandelijkheid. Er is geen sprake meer van empathie. Is dat nog wel professioneel? Wie zich niet inleeft in de ander, wie niet meevoelt met wat de ander doormaakt, gaat het contact niet werkelijk aan en ziet waarschijnlijk ook mogelijke oplossingen voor vastgelopen situaties over het hoofd. Ik denk dat een goede samenwerking tussen school en ouders alleen maar kan gedijen, wanneer er sprake is van oprechte betrokkenheid. Van daaruit kan een warme band en meer vertrouwen ontstaan, wat zo belangrijk is voor een goede samenwerking. Een afstandelijke houding zorgt voor het omgekeerde. Afstandelijkheid wordt gevoed door angst. En angst is nooit een basis voor een goede samenwerking. In mijn boek ‘Schoolleider aan zet in ouderbetrokkenheid’ betoog ik dan ook dat het professionele aspect in ‘professionele distantie’ zit in het niet reageren vanuit angst. We zijn betrokken bij de ouders, maar we nemen hun problemen niet over. We handelen vanuit empathie, en kunnen ook grenzen stellen.

 

Professionele nabijheid

Toch blijf ik worstelen met de term distantie, omdat het naar mijn idee te gauw wordt ingevuld met afstandelijkheid. Daarom heb ik het begrip ‘professionele nabijheid’ omarmd. Een houding vanuit nabijheid impliceert dat er sprake is van empathie. En het professionele aspect houdt in dat je er niet aan onderdoor gaat of in meegesleurd wordt. Dat je niet afhankelijk bent van het ontvangen van waardering en begrip van ouders, maar dat je hun dit zelf wel geeft. En dat je niet reactief handelt op basis van je emotionele impulsen, maar proactief, op basis van wat op dat moment het meest effectief is.

 

Schoolmaatjes

In de schoolmaatjesprojecten die we uitvoeren vanuit Schoolmaatjes ONS, bij nieuwkomersgezinnen met een vluchtelingenachtergrond, stimuleren we bij de vrijwilligers ook die houding van professionele nabijheid. We komen thuis bij ouders die vaak veel hebben meegemaakt op hun vlucht, en die ook hier in Nederland vaak nog in moeilijke omstandigheden leven. Een goede samenwerking met school is voor de ouders dan ook vaak niet hun eerste prioriteit. Kunnen we luisteren naar de ouders en met hen meevoelen hoe hopeloos hun situatie misschien is? Kunnen we begrijpen dat de ouders vanuit wat zij hebben meegemaakt wellicht niet altijd het meest handige gedrag vertonen? En kunnen we, wanneer we last hebben van dat gedrag, zien dat het niet persoonlijk is? Kunnen we waar nodig een grens aangeven, zonder de ander af te keuren?

 

Sprakeloos zijn

Professionele nabijheid kan, in alle stilte die er soms is als we inlevend naast de ander zitten, erg krachtig zijn. Je hoeft niet bang te zijn geraakt te worden. Zelfs als er al luisterend naar de ander een traan over je wangen loopt, is dat geen zwakte. De ander kan zich erkend en gesteund voelen als jullie samen sprakeloos zijn om het diepe leed dat is ervaren. Die intense verbinding kunnen aangaan, dat hartscontact laten ontstaan, kan meer in beweging brengen dan wanneer je direct actief op zoek zou gaan naar oplossingen. Leed dat gevoeld mag worden, wordt verzacht. En het vertrouwen dat hierdoor bij de ander ontstaat, opent deuren die anders gesloten zouden blijven. Ik heb het zelf meermaals ervaren en hoor het ook telkens weer terug. De schoolmaatjes gaan een verbinding aan en laten zich emotioneel raken. Er ontstaat een band, er ontstaat vertrouwen. Hoewel ik het niet kan bewijzen, denk ik dat dit de cruciale factor is waardoor de ouders bij wie wij komen, stappen zetten naar meer ouderbetrokkenheid.

 

Dichterbij komen

Hoewel onderwijsprofessionals niet het maatje van de ouders zijn, wil ik ook hen uitdagen om op professionele wijze dichterbij ouders te komen. Zeker bij ouders die de Nederlandse taal niet goed machtig zijn en bij ouders afkomstig uit andere culturen, kan professionele nabijheid de bepalende stap zijn om het vertrouwen te laten groeien en hen mee te laten denken en praten over de ontwikkeling van hun kind. Nabijheid doet wonderen, zolang het maar niet gezocht wordt vanuit de motivatie om vriendjes met ouders te worden, om hun waardering te krijgen. Het kan ook niet worden ingezet als trucje, als manier om iets te bereiken. Het gaat om de oprechte intentie je meer in ouders in te leven, hen beter te begrijpen. Hiermee ontstaat een betere relatie. Van daaruit zullen ouders stappen zetten. De samenwerking tussen school en ouders wordt erdoor versterkt, waardoor hun kinderen de ruimte voelen zich naar hun mogelijkheden te ontwikkelen.

 

 

Meer weten over professionele nabijheid in jouw samenwerking met ouders? Maak een afspraak via harriet@ouderbetrokkenheidplus.nl voor een kort en gratis gesprek om hierover te sparren.