Integrale Kindcentra (IKC’s) zijn in opmars. Uit een enquête uit 2014 van de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) bleek dat ongeveer twee derde van de basisschooldirecteuren in Nederland een doorontwikkeling wilde maken naar een IKC. En uit een AVS-enquête van eind 2015 bleek dat meer dan de helft van de organisaties waarin de respondenten werkten, inmiddels bezig was zich tot een IKC te ontwikkelen.
IKC’s zijn maatschappelijke ondernemingen waarin basisonderwijs, kinderopvang, jeugdzorg en welzijnswerk integraal met elkaar samenwerken vanuit één organisatie en één ontwikkelingscurriculum. Deze samenwerking biedt veel voordelen voor de kinderen. Ze worden niet van hot naar her gesleept. Er kan beter aangesloten worden op hun specifieke behoefte. Er is eenduidigheid over de visie van waaruit gewerkt wordt. De samenwerking tussen betrokken partijen verloopt gemakkelijker. En de communicatie met de ouders kan goed worden afgestemd tussen alle bij het kind betrokken professionals.
Maar ook hoor ik zorgen. De interdisciplinaire samenwerking binnen het IKC-team verloopt niet altijd soepel. Er zijn verschillen in cultuur en manieren van communicatie bij de diverse teams die tot een IKC-team worden samengevoegd. Ook zijn er verschillen in opleidingsniveau. Met name de pedagogisch medewerkers vanuit de kinderopvang zouden zich onzeker voelen. Zij stellen zich dan enigszins afhankelijk en ondergeschikt op in relatie tot hun hoger opgeleide onderwijscollega’s. Hoewel hun expertise van groot belang is, voelen ze zich niet gelijkwaardig. Ook naar ouders toe zouden zij eerder machtsongelijkheid ervaren dan hun collega’s.
Deze tweedeling onder de professionals in het IKC-team kan een groot struikelblok worden voor het werkelijk integraal kunnen werken. Een ervaren machtsongelijkheid kan bovendien leiden tot onderpresteren van degenen die zich minder gezien en erkend voelen. Als directeur van een IKC is het dan ook verstandig gelijkwaardige samenwerking binnen het team te bevorderen.
Hoe doe je dat?
Met je eigen houding heb je veel invloed op de houding van de mensen in je team. Je kunt een sfeer helpen creëren die gericht is op onderling respect, waarbij je een open aanspreekcultuur nastreeft en je de medewerkers niet afrekent op fouten. Wanneer je ieders kwaliteiten erkent, zullen de medewerkers zich minder laten leiden door angst, en steeds meer door vertrouwen.
Je kunt de medewerkers coachen om hun zelfrespect en zelfvertrouwen te laten toenemen. Wie in zichzelf gelooft, zal meer respect ontvangen. En de medewerkers die zich te ‘groot’ maken, spreek je hierop aan. Vaak zit er een verborgen angst achter als mensen zich boven een ander willen plaatsen en niet gelijkwaardig met die ander samen kunnen werken.
Ook in de samenwerking tussen professionals en ouders, bewaak je de balans. Zodra er ongelijkwaardigheid lijkt te ontstaan, pak je dit aan. Soms kun je heel subtiel bijsturen, soms is een pittig gesprek vereist. Wanneer ieder doordrongen raakt van zijn of haar eigen rol in de samenwerking, en zich verantwoordelijk gaat voelen voor het geheel, wordt samenwerken opeens veel leuker en levert het bovendien betere resultaten op voor de kinderen, om wie het uiteindelijk gaat.
Een hulp bij het verbeteren van de interdisciplinaire samenwerking is het evidence informed STAR-model (ontworpen door schoolleider Angèle van der Star). Aan de hand van praatkaarten, waarbij geen waarde-oordelen maar wel bespreekpunten naar voren komen, wordt de dialoog met elkaar aangegaan. Het STAR-model geeft handvatten voor het ontwikkelen van een gezamenlijke visie, strategie, professionele structuur, communicatie en professionele cultuur.
Een sfeer van gelijkwaardigheid is echter niet altijd gemakkelijk te realiseren. Het vraagt om een cultuur waarin het veilig is om kwetsbaar te kunnen zijn. Pas vanuit het erkennen van die kwetsbaarheid kan de stap worden gezet naar gelijkwaardigheid, waarbij ieder zichzelf én de ander respecteert.
Meer lezen over kwetsbaarheid? Zie hiervoor de eerder gepubliceerde blogs Kwetbaarheid beschermen? en Kwetsbaarheid als kracht, of lees het boek Schoolleider aan zet in ouderbetrokkenheid. Met ambitie en lef naar een nieuwe regie (Bazalt, 2016). In het boek wordt ook het thema gelijkwaardigheid uitgebreid behandeld.
Geef een reactie